Kamulaştırma, devletin ya da kamu tüzel kişilerinin belirli bir mülkiyet hakkını, genellikle adil bir bedel karşılığında özel hukuk tüzel veya gerçek kişisinden devralmasıdır. Kamulaştırma kamu yararı amacı ile gerçekleştirilmelidir.
Acele kamulaştırma ise, olağan kamulaştırma sürecinden farklı olarak öncelikli bir ihtiyaç nedeniyle normal süreçte takip edilen prosedürün bazı aşamaların atlanması ya da kısaltılması sureti ile gerçekleştirilir.
Acele kamulaştırma sürecinin başlangıcında ilgili idarenin taşınmazın gerçek bedelinin tespiti amacı ile taşınmazın bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açması gerekir. Mahkeme, bedel tespitini en fazla 7 gün içerisinde karara bağlamakla yükümlüdür.
Mahkeme tarafından bedel belirlendikten sonra bedel ilgili idare tarafından taşınmazın malikleri adına bankaya yatırılır. Taşınmaz malikleri kimlik bilgilerini ibraz ederek bu parayı çekebilirler.
Asliye Hukuk Mahkemesi’nce acele kamulaştırma bedelinin tespitine yönelik karar verildikten sonra idare tarafından taşınmaz malikine uzlaşma amacı ile bir tebligat gönderilir. İdare, malikler ile yapacağı toplantıda mahkemece belirlenen bedeli önerebileceği gibi mahkemece belirlenen bedelin üzerinde bir bedel de önerebilir. Toplantı sonunda tarafların anlaşıp anlaşamamasına göre bir tutanak düzenlenip taraflarca imzalanır.
Taraflar, anlaşır iseler malik kamulaştırmaya konu taşınmaz üzerindeki tüm haklarından ve tapudan feragat ettiğini bildirerek 45 gün içerisinde taşınmazın idareye tescilini sağlar. Tarafların anlaşamadığı takdirde ise mal sahibi aleyhine Asliye Hukuk Mahkemesi’nde bedel tespiti ve tescil davası açılacaktır. Açılan bedel tespiti ve tescil davası sonucunda belirlenen bedel ve bankaya depo edilen bedel farklıysa son tespite riayet edilerek gerekli denkleştirme yapılmalıdır.
Kamulaştırma kararına karşı iptal davası, işlemin tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde İdare Mahkemesinde açılmalıdır. Kamulaştırma sürecinin durdurulması için yalnızca iptal davası açılması yeterli değildir. Davacının iptal talebi ile birlikte işlemin yürütülmesini de talep etmesi gerekmektedir. Mahkemece yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi halinde idare tarafından açılmış olan bedel tespiti ve tescil davasında iptal davasının bekletici mesele yapılmasına kara verilmelidir. İdari yargıdaki iptal davası sonucunda kamulaştırma işlemi iptal edilirse asliye hukuk mahkemesi idarenin bedel tespiti ve taşınmazın tescili talebinin reddine karar verecektir. İdari yargıda açılan iptal davası reddedilirse asliye hukuk mahkemesi idarenin bedel tespiti ve tescil talebi usulüne göre sonuçlandırılacaktır.