Boşanan Çiftlerde Çocuk Kimde Kalır? Velayet Kararı ve Süreci

Boşanma süreci, yalnızca çiftler arasında duygusal ve ekonomik zorluklara yol açmakla kalmaz, aynı zamanda çocuklar için de büyük bir belirsizlik yaratabilir. Çiftlerin boşanırken en çok merak ettiği ve üzerinde tartıştığı konulardan biri, çocukların velayetinin kime verileceğidir. Bu yazıda, boşanan çiftlerde çocukların velayetinin nasıl belirlendiğini, hangi kriterlere göre bir karar alındığını ve süreçle ilgili hukuki detayları aktaracağız.

1. Velayet Nedir?

Velayet, çocuğun bakım, eğitim ve genel refahını sağlama yükümlülüğü ve hakkıdır. Çocuğun kiminle yaşayacağı, hangi ebeveynin kararları vereceği, çocuğun eğitim ve sağlık hizmetlerinin nasıl düzenleneceği gibi önemli meseleler, velayet ile ilgilidir. Türk Medeni Kanunu’na göre, velayet kararı çocuğun en yüksek yararı gözetilerek verilir.

Boşanmış bir çiftin çocuğu varsa, velayet kararı verilmeden önce çocuğun hem duygusal hem de fiziksel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak bir karar alınır. Bu kararda, çocuğun yaşadığı ortam, ebeveynlerin çocuk bakımındaki yetkinlikleri ve çocukla olan ilişkileri gibi faktörler belirleyici olacaktır.

2. Çocuk Velayeti Nasıl Belirlenir?

Boşanmış çiftlerde çocuk kiminle kalır sorusu, basit bir şekilde “anne ya da baba” gibi cevaplarla yanıtlanamayacak kadar karmaşıktır. Velayet kararı, çocuğun en iyi çıkarları gözetilerek yapılır. Bu karar, birkaç ana faktöre dayalı olarak verilir:

2.1 Çocuğun Yaşı ve Cinsiyeti

Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuğun yaşı ve cinsiyeti, velayet kararını etkileyen önemli faktörlerden biridir.

  • Çocuk 0-6 Yaş Arası: Genellikle bu yaş aralığındaki çocukların bakımının ve bakımında annenin daha etkin olacağı kabul edilir. Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuğun annede kalması, çocuğun menfaatine olduğu için sıklıkla tercih edilir. Ancak, annenin bakım koşulları ya da diğer ebeveynin durumu göz önüne alınarak mahkeme kararı verebilir.
  • Çocuk 6 Yaş ve Üstü: Bu yaş grubundaki çocukların, ebeveynlerinden birinin yanında kalıp kalmayacağına dair karar, çocuğun kendi görüşü de dikkate alınarak verilebilir. Çocuk daha büyük olduğunda, onun psikolojik durumu, ebeveynle olan ilişkisi, güvenlik ve eğitim durumu gibi unsurlar da göz önünde bulundurulur.

2.2 Ebeveynlerin Maddi ve Manevi Durumu

Ebeveynlerin finansal durumları, çocuğun bakımını sürdürebilecek kapasitesi, psikolojik ve duygusal olarak çocuğa nasıl destek vereceği de önemli faktörlerdir. Bir ebeveynin çocuğu bakmak için gerekli maddi kaynaklara ve sağlıklı bir ortam sağlamaya yetersiz olması, velayet kararında etkili olabilir.

  • Baba ve Annenin Durumu: Eğer bir ebeveynin ekonomik durumu daha iyiyse, çocuğa daha iyi bir yaşam sunma kapasitesine sahipse, mahkeme bu durumu dikkate alabilir. Aynı şekilde, ebeveynin psikolojik ya da fiziksel sağlığı da bu kararı etkileyebilir.

2.3 Çocuğun İhtiyaçları ve Gelişimi

Çocuğun duygusal ve psikolojik gelişimi de velayet kararını belirleyen bir başka önemli faktördür. Çocuğun bakımına ve gelişimine en uygun ortamın sağlanması gerekir. Eğer bir ebeveyn, çocuğunun gelişimine katkı sağlayacak bir ortam sunamıyorsa, çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda bir karar alınır.

2.4 Ebeveynlerin İlişkisi ve İşbirliği

Ebeveynlerin birbirleriyle olan ilişkisi, çocuğun bakım ve eğitimi konusunda işbirliği yapma yetenekleri de velayet kararında dikkate alınır. Eğer çiftler arasında şiddetli bir çatışma ve iletişimsizlik varsa, çocuğun hangi ebeveynin yanında daha sağlıklı bir ortamda gelişebileceği değerlendirilir. Ayrıca, ebeveynlerin birbirlerine olan tutumları, çocuğun psikolojik durumu açısından önemli bir rol oynar.

3. Velayet Türleri

Velayet, tek başına ya da ortak olarak verilebilir. Türkiye’de genellikle tek velayet uygulanmaktadır, ancak bazı durumlarda ortak velayet de tercih edilebilir.

  • Tek Velayet: Çocuk yalnızca bir ebeveynin yanında yaşar ve diğer ebeveynle düzenli görüşme hakkı vardır. Çocuğun yaşamını, eğitimini ve diğer temel kararları tek ebeveyn alır. Genellikle çocuğun en yüksek yararı göz önünde bulundurularak bu tür bir karar verilir.
  • Ortak Velayet: Her iki ebeveyn de çocuğun bakımına katkı sağlar ve çocuğun hayatı ile ilgili kararları birlikte alırlar. Ortak velayet, ebeveynlerin bir arada ve işbirliği içinde çocuğun bakımını sürdürebileceği durumlarda mümkündür. Ancak, boşanmış çiftlerin iyi bir iletişim kuramadığı durumlarda, mahkeme tek velayet yönünde karar verebilir.

Örnek 1: Ahmet ve Zeynep, 5 yaşında bir çocuğa sahip boşanmış bir çifttir. Zeynep, çocuğunun bakımını tek başına yapacak durumda olmadığını ve maddi olarak zorlandığını belirtmiştir. Ahmet ise çocuğun bakımını maddi ve manevi olarak daha iyi sağlayabileceğini gösteren belgeler sunmuştur. Mahkeme, çocuğun annede kalmasını tercih etse de Ahmet’in daha iyi bir bakım sunma kapasitesi göz önünde bulundurularak, velayet babaya verilmiştir.

Örnek 2: Elif ve Murat boşanmıştır ve 10 yaşında bir çocukları vardır. Çift, boşanmanın ardından iyi bir iletişim kurmakta ve çocuğun her iki ebeveyniyle de sağlıklı bir ilişkisi vardır. Mahkeme, her iki ebeveynin de çocuğun bakımına katkı sağladığını gözlemleyerek, ortak velayete karar verir.

4. Çocuğun Görüşü ve Karar Süreci

Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuğun yaşı ve gelişim düzeyi göz önünde bulundurularak, 12 yaş ve üzerindeki çocukların görüşleri mahkeme tarafından dikkate alınabilir. Çocuk, hangi ebeveyniyle yaşamak istediğini ifade edebilir, ancak nihai karar her zaman çocuğun en iyi yararına olacak şekilde verilir.

5. Velayet Kararı Nasıl Alınır?

Velayet kararı, boşanma davası sırasında ya da boşanma sonrasında ayrı bir davayla verilebilir. Mahkeme, ebeveynlerin beyanlarını dinledikten sonra, çocuğun psikolojik ve fiziki durumunu göz önünde bulundurarak bir karar verir. Bu süreçte, sosyal hizmet uzmanlarının raporları, çocuğun eğitim durumu ve yaşadığı ortam da değerlendirilen unsurlar arasında yer alır.

6. Sonuç

Boşanmış çiftlerde çocukların velayetinin kime verileceği, çocuğun en iyi çıkarlarını gözeten ve ebeveynlerin durumunu objektif şekilde değerlendiren bir süreçtir. Velayet kararı, çocuğun yaşı, ebeveynlerin maddi durumu, psikolojik sağlığı, ebeveynler arasındaki ilişkiler ve çocuğun ihtiyaçları gibi birçok faktöre dayanır. Boşanmış ebeveynler, çocuğun refahını ön planda tutarak, mahkemenin verdiği karara saygı göstermelidir.