Dernekler, ortak bir amaç doğrultusunda bir araya gelen insanların oluşturduğu tüzel kişilik sahibi sivil toplum kuruluşlarıdır. Kazanç paylaşımı dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturulurlar.

Dernek Kurmak

Dernek kurmak için önceden izin alınması gerekmemektedir. Bir derneğin kurulabilmesi için en az yedi kurucu üye olması ve kurucu üyelerin dernek tüzüğünü kabul etmesi şarttır. Dernek tüzüğünde derneğin adı, amacı, faaliyet alanları, üyelik şartları, yönetim ve denetleme organları, mali hükümler ve tasfiye hükümleri gibi bilgiler yer almalıdır.

Dernek Kuruluş Aşamaları:

  1. Kurucu Üyelerin Belirlenmesi: En az yedi kişiden oluşan kurucu üyelerin bir araya gelmesiyle dernek kuruluş süreci başlar.
  2. Dernek Tüzüğünün Hazırlanması: Derneğin amaçlarını, faaliyet alanlarını, yönetim şeklini ve diğer unsurlarını belirleyen tüzük hazırlanır.
  3. Dernek Kararının Alınması: Kurucu üyeler, dernek tüzüğünü oybirliğiyle kabul ederek dernek kurma kararını alırlar.
  4. Dernek Yönetim Organlarının Seçilmesi: Genel kurul toplantısında dernek başkanı, yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler seçilir.
  5. Dernek Bilgilerinin Tescil Edilmesi: Dernek tüzüğü, kurucu üyelerin bilgileri ve yönetim organlarının seçilmesine dair tutanaklar valilik veya kaymakamlığa tescil edilerek dernek kuruluşu tamamlanır.

Derneklerin Tabii Olduğu Yükümlülükler

Dernekler, 5253 sayılı Dernekler Kanunu ve tüzüklerinde yer alan hükümlere uymak zorundadır. Bu yükümlülüklerden bazıları şunlardır:

  • Defter Tutma Yükümlülüğü: Dernekler, gelir ve giderlerini düzenli olarak deftere kaydetmek zorundadır.
  • Vergi Yükümlülüğü: Dernekler, faaliyetlerinden elde ettikleri gelirler üzerinden vergi ödemek zorundadır.
  • Sosyal Güvenlik Yükümlülüğü: Dernekler, istihdam ettikleri personeli için sosyal güvenlik primlerini ödemek zorundadır.
  • Kamuya Bilgi Verme Yükümlülüğü: Dernekler, faaliyetleri hakkında yılda bir kez valilik veya kaymakamlığa bilgi vermek zorundadır.
  • Denetim Yükümlülüğü: Dernekler, Maliye Bakanlığı veya yetkili kamu kurumları tarafından denetlenebilir.

Derneklerin Feshi

Dernekler, genel kurul kararıyla, tüzükte yer alan fesih şartlarının gerçekleşmesi halinde veya mahkeme kararıyla feshedilebilir.

Derneklerin Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsü Kazanması

Bir derneğin kamu yararına çalışan dernek statüsü kazanabilmesi için en az bir yıldan beri faaliyette bulunması ve tüzüğünde yer alan amacın ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği faaliyetlerin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması şarttır. Kamu yararına çalışan dernekler, bazı vergisel avantajlardan yararlanabilir ve yurt dışından hibe alabilir.