Hâkim Karar Verirken Ne Söyler?

Hâkimin karar vermesi, hukuk sisteminin önemli ve kritik bir aşamasıdır. Bir davada hâkim, tüm sunulan deliller, tarafların ifadeleri ve yasal düzenlemeleri dikkate alarak kararını verir. Hâkim kararını verirken genellikle çok dikkatli bir dil kullanır ve sadece hukuki bir çerçeve içerisinde açıklama yapar. Bu yazımızda, hâkimin karar verirken hangi unsurları dikkate aldığını, mahkeme sürecinde nasıl bir dil kullandığını ve örneklerle nasıl kararlar verdiğini ele alacağız.

1. Hâkim Karar Verirken Hangi Unsurları Dikkate Alır?

Bir hâkimin karar verme süreci, karmaşık ve dikkatli bir değerlendirme gerektirir. Hâkim, kararını verirken çeşitli unsurları göz önünde bulundurur:

a) Delillerin Değerlendirilmesi

Mahkeme sürecinde sunulan deliller, hâkimin karar verme sürecinde en önemli rolü oynar. Deliller, davanın temel taşlarını oluşturur. Belgeler, tanık ifadeleri, uzman raporları, fotoğraflar gibi deliller, hâkimin olayı anlamasına yardımcı olur. Hâkim, delilleri titizlikle değerlendirir ve hangi delillerin geçerli olduğunu, hangi delillerin geçersiz olduğunu kararına yansıtır.

Örnek:
Bir boşanma davasında, taraflardan biri zina yaptığını kanıtlamak için telefon mesajları sunar. Hâkim, bu mesajları ve diğer delilleri inceleyerek, zina iddialarının doğruluğunu değerlendirir ve kararında bu değerlendirmeyi yansıtır.

b) Tarafların Beyanları ve İfadeleri

Davanın taraflarının beyanları, hâkimin kararını etkileyebilecek bir diğer önemli unsurdur. Taraflar, mahkemeye sundukları ifadelerde, olayın detaylarını, duygu ve düşüncelerini açıklamalarına fırsat bulurlar. Ancak hâkim, sadece duygusal açıklamalara değil, objektif ve somut verilere dayalı ifadeleri dikkate alır.

Örnek:
Bir nafaka davasında, kadın tarafı ekonomik zorluklardan bahsederken, erkek tarafı da mali durumunun zor olduğunu belirtir. Hâkim, her iki tarafın beyanlarını dikkatlice dinler ve bunları maddi kanıtlarla karşılaştırarak karar verir.

c) Hukuki Dayanak ve Kanunlar

Hâkim, kararını verirken yasal dayanakları, kanunları, yargı içtihatlarını ve yasal düzenlemeleri dikkate alır. Hâkim, kararını verirken yalnızca tarafların beyanlarını değil, aynı zamanda geçerli olan hukuki normları göz önünde bulundurur. Örneğin, boşanma davalarında, Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümleri ve yargı kararları da dikkate alınır.

Örnek:
Boşanma davasında, hâkim Türk Medeni Kanunu’na ve ilgili yargı kararlarına dayanarak, boşanmanın sebebini ve hangi tarafın velayet hakkı olacağını değerlendirir.

2. Hâkimin Karar Verme Aşamasında Kullandığı Dil

Hâkimler, kararlarını verirken hukuki bir dil kullanır. Bu dil, tarafsız, objektif ve profesyonel olmalıdır. Hâkimin söylediği şeyler, mahkemede sadece hukukun uygulanmasına dayalıdır ve kişisel duygusal yorumlardan arındırılmıştır.

a) “Davaya konu olan” ifadesi

Hâkim, davada söz konusu olan durumu tanımlarken genellikle “davaya konu olan” gibi ifadeler kullanır. Bu, davanın esasına yönelik hukuki bir bakış açısı yansıtır.

Örnek:
“Davaya konu olan boşanma talebi, taraflar arasındaki şiddetli geçimsizlik nedeniyle haklı bulunmuş ve boşanma kararı verilmiştir.”

b) “Kanıtlar ışığında” ifadesi

Hâkim, kararını verirken somut delillerin ışığında açıklama yapar. Kanıtların doğruluğu ve geçerliliği üzerine yaptığı değerlendirme, kararın dayanağını oluşturur.

Örnek:
“Kanıtlar ışığında, davacı tarafın iddiaları doğrultusunda, karşı tarafın sadakat yükümlülüğünü ihlal ettiği anlaşılmıştır.”

c) “Tarafların talepleri doğrultusunda” ifadesi

Tarafların davada talepleri olabilir, ancak hâkim bu talepleri değerlendirirken yasal çerçevede karar verir. Hâkim, taleplerin kanunla uyumlu olup olmadığını kontrol eder.

Örnek:
“Tarafların talepleri doğrultusunda, nafaka miktarının artırılmasına karar verilmiştir, ancak yasal sınır içinde kalınmıştır.”

d) “Çocuğun en iyi çıkarları doğrultusunda” ifadesi

Çocuklu boşanma davalarında, hâkim çocukların üstün yararını gözetir. Bu bağlamda hâkim, kararında çocuğun en iyi çıkarlarını gözetir.

Örnek:
“Çocuğun üstün yararını gözeterek, velayet annenin sorumluluğuna verilmiş, baba ile düzenli ziyaret hakları oluşturulmuştur.”

3. Hâkimin Karar Verirken Kullanabileceği Cümleler

Hâkim, kararını verirken genellikle şöyle cümleler kurar:

  • Boşanma Davasında: “Taraflar arasındaki evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı ve devam etmesinin mümkün olmadığı kanaatine varılmıştır. Bu nedenle boşanma talebinin kabulüne karar verilmiştir.”
  • Velayet Davasında: “Çocuğun en iyi çıkarları doğrultusunda, velayet hakkı annenin sorumluluğuna verilmiştir. Ancak baba ile düzenli görüşmeler yapılacaktır.”
  • Nafaka Davasında: “Davacının ekonomik durumuna göre, nafaka miktarının artırılmasına karar verilmiştir. Karar, tarafların mali durumlarına göre belirlenmiştir.”
  • Mal Paylaşımı Davasında: “Taraflar arasındaki mal paylaşımı, edinilen malların eşit şekilde bölüştürülmesi yönünde karar verilmiştir.”
  • Tazminat Davasında: “Davacı tarafın uğradığı maddi zararlar göz önünde bulundurularak, karşı tarafın tazminat ödemesi talebinin kabul edilmesine karar verilmiştir.”

4. Örneklerle Hâkimin Karar Verme Süreci

a) Boşanma Davasında Karar

Örnek 1:
Bir boşanma davasında, kadın eşinin sürekli alkol alıp şiddet uyguladığını iddia eder. Hâkim, tanıkların ifadelerini, doktor raporlarını ve sunulan delilleri inceledikten sonra, alkol nedeniyle evlilik birliğinin temelden sarsıldığını ve boşanmanın haklı olduğuna karar verir.

“Tarafların beyanları ve sunulan deliller ışığında, davacı kadının eşinden gördüğü şiddet nedeniyle evlilik birliğinin temelden sarsıldığı anlaşılmıştır. Bu nedenle, boşanma talebinin kabulüne karar verilmiştir.”

b) Velayet Davasında Karar

Örnek 2:
Bir boşanma davasında, anne çocuğunun sürekli babasıyla sorun yaşadığını ve psikolojik olarak zarar gördüğünü iddia eder. Baba ise çocuğun yanında olmayı istediğini belirtir. Mahkeme, çocuğun yaşını, psikolojik durumunu ve her iki ebeveynin bakım kapasitesini değerlendirir. Sonuçta, çocuğun en iyi çıkarları doğrultusunda, velayeti annesine verir.

“Çocuğun yaş durumu ve psikolojik değerlendirmeleri dikkate alındığında, velayet hakkının davacı anneye verilmesine karar verilmiştir. Baba ile düzenli görüşme hakkı sağlanacaktır.”

5. Sonuç

Hâkimin karar verirken kullandığı dil, tamamen hukuki ve profesyoneldir. Hâkimler, tarafların beyanlarını, sunulan delilleri ve yasal düzenlemeleri inceleyerek kararlarını verir. Karar sürecinde, duygusal yorumlardan kaçınılır ve yalnızca kanıtlar ve yasalar ışığında bir karar verilir. Bu süreçte hâkimin söyleyeceği her şey, kararın gerekçesini ve mantığını açık bir şekilde yansıtarak adil bir sonuca ulaşmayı amaçlar.