İdari yargıda, bazı davaların normal yargılama usulüne göre değil, daha kısa sürede sonuçlandırılması gereken durumlar ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda (İYUK) öngörülen İvedi Yargılama Usulü (İYU) devreye girer. Bu yazıda, İYU’nun ne olduğunu, hangi durumlarda uygulandığını ve prosedürünü detaylı bir şekilde 
inceleyeceğiz.
İYU Nedir?
İYU, belirli davaların daha hızlı ve ivedilikle sonuçlandırılması amacıyla İYUK’ta düzenlenmiş özel bir yargılama usulüdür. Bu usulde, normal yargılamaya göre bazı aşamalar atlanmakta veya süreler kısaltılmaktadır. Böylece, acil nitelikteki davaların gecikmeden çözüme kavuşturulması hedeflenmektedir.
İYU Hangi Davalarda Uygulanır?
İYU, her dava için geçerli değildir. Yalnızca İYUK’ta sayılan belirli davalarda uygulanabilir. Bu davalar şunlardır:
- Seçim iptal davaları
- Siyasi partilerin kapatılması davaları
- Acil nitelikteki kamu hizmetlerinin ifasıyla ilgili davalar
- Kamu düzenini veya milli güvenliği tehdit eden davalar
- Kişilerin can veya mal güvenliğini tehdit eden davalar
- Kamu kurum ve kuruluşlarının personelinin disiplin cezalarına ilişkin davalar
- Kamu kurum ve kuruluşlarının ihale işlemleriyle ilgili davalar
- Vergi ve gümrük davaları
- Sosyal güvenlik davaları
- Çevre davaları
İYU Prosedürü:
İYU’da dava açma süresi 30 gündür. Dava açıldıktan sonra, mahkeme dosyayı inceleme altına alır ve 7 gün içinde ilk inceleme kararı verir. İlk inceleme kararında, davanın ivedi yargılama usulüne uygun olup olmadığı değerlendirilir. Mahkeme, davanın ivedi yargılama usulüne uygun olduğuna karar verirse, davayı ivedilikle ele alır.
İlk inceleme kararının ivedi yargılama usulüne uygun olmadığına dair olması halinde, dava normal yargılama usulüne göre görülür.
İvedi yargılama usulünde, normal yargılamada olan bazı aşamalar atlanmakta veya süreler kısaltılmaktadır. Örneğin, tarafların savunma süresi 15 gündür ve savunmaya cevap verme imkanı bulunmamaktadır. Keza, delil incelemesi ve keşif gibi işlemler de yapılmamaktadır.
Dava, delillerin toplanması ve değerlendirilmesinden sonra mahkeme tarafından karara bağlanır. Mahkeme kararı, tebliğden itibaren 15 gün içinde temyiz edilebilir.
İYU’nun Faydaları:
İYU’nun en önemli faydası, acil nitelikteki davaların daha hızlı ve ivedilikle sonuçlandırılmasıdır. Bu sayede, kamu düzeninin ve milli güvenliğin tehlikeye girmesi veya kişilerin can ve mal güvenliğinin zedelenmesi gibi durumlarda hızlı bir şekilde çözüm üretilebilmektedir.
Ayrıca, İYU sayesinde davaların daha az maliyetle sonuçlanması da mümkündür. Çünkü, normal yargılamaya göre bazı aşamalar atlanmakta veya süreler kısaltılmaktadır.
İYU’nun Dezavantajları:
İYU’nun bazı dezavantajları da bulunmaktadır. Bu dezavantajlar şunlardır:
- Tarafların savunma haklarının sınırlanması:İvedi yargılama usulünde, normal yargılamada olan bazı aşamalar atlanmakta veya süreler kısaltılmaktadır. Bu durum, tarafların savunma haklarını sınırlayabilir.
- Delil incelemesinin yetersiz olması:İvedi yargılama usulünde, delil incelemesi ve keşif gibi işlemler yapılmamaktadır. Bu durum, delillerin yeterince incelenmesine ve değerlendirilmesine engel olabilir.
- Hatalı karar verme riskinin artması:İvedi yargılama usulünde, davaların daha