Mülkiyet hakkı, bir mal üzerinde en geniş yetkiyi tanıyan bir haktır. Buna karşılık, intifa hakkı ise mülkiyet hakkından sonra gelen, bir mal üzerinde geniş yetkiler tanıyan bir sınırlı ayni haktır. Bu yazıda, intifa hakkının ne olduğunu, nasıl kurulduğunu, sona erme sebeplerini ve intifa hakkının malikin ve intifa hakkı sahibinin hak ve yükümlülüklerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
İntifa Hakkının Tanımı ve Özellikleri
İntifa hakkı, bir malın kullanma ve ondan yararlanma yetkilerinin bir başkasına tahsis edilmesi ile kurulan ayni bir haktır. Bu hak, taşınır ve taşınmaz mallar, haklar ve hatta bir mal varlığı üzerinde kurulabilir.
İntifa hakkının temel özellikleri şunlardır:
- Mülkiyet hakkından sonra gelen en geniş haktır. Mülkiyet hakkı sahibinin sahip olduğu kullanma ve yararlanma yetkileri, intifa hakkı sahibine devredilir.
- Ayni bir haktır. Bu hak, malın tapu kütüğüne tescil edilerek diğer kişilere karşı da korunabilir.
- Tesisen halefiyetle ve cüz’i olarak kurulabilir. Tesisen halefiyetle kurulma, intifa hakkının mülkiyet hakkının devri ile birlikte kurulması anlamına gelir. Cüz’i kurulma ise intifa hakkının mülkiyet hakkının bir kısmı üzerinde kurulması anlamına gelir.
- Gerçek kişilerde en geç kişinin ölümü ile, tüzel kişilerde ise en geç yüz senenin dolması ile son bulur.
İntifa Hakkının Kurulması
İntifa hakkı, aşağıdaki yollarla kurulabilir:
- Sözleşme ile: İntifa hakkı kurmak için en yaygın kullanılan yöntem sözleşmedir. Mülk sahibi ve intifa hakkı sahibi, bir sözleşme ile intifa hakkının kurulmasını ve şartlarını belirleyebilirler.
- Mirastan: Mülk sahibi, vasiyetname ile intifa hakkı kurulmasını belirleyebilir.
- Mahkeme kararı ile: Bazı durumlarda mahkemeler de intifa hakkı kurabilir. Örneğin, bir boşanma davasında mahkeme, eşlerden birine diğer eşin malı üzerinde intifa hakkı kurabilir.
İntifa Hakkının Sona Ermesi
İntifa hakkı, aşağıdaki durumlarda sona erer:
- Hak sahibinin ölümü: Gerçek kişilerde intifa hakkı, hak sahibinin ölümü ile sona erer.
- Tüzel kişilerin sona ermesi: Tüzel kişilerde intifa hakkı, tüzel kişiliğin sona ermesi ile sona erer.
- Hakkın terk edilmesi: İntifa hakkı sahibi, intifa hakkını terk edebilir.
- Hakkın kötüye kullanılması: İntifa hakkı sahibi, hakkı kötüye kullanırsa, hak mahkeme kararı ile sona erdirilebilir.
İntifa Hakkı Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri
İntifa hakkı sahibi, malı kullanma ve ondan yararlanma yetkisine sahiptir. Bu yetkiler şunları içerir:
- Malın fiziksel olarak kullanımı: İntifa hakkı sahibi, malı kendi ihtiyaçları için kullanabilir.
- Malın ondan yararlanma: İntifa hakkı sahibi, maldan kira, faiz gibi gelirler elde edebilir.
İntifa hakkı sahibi, malın bakımını ve onarımını yapmakla da yükümlüdür. Ayrıca, malın sigortasını da yaptırmalıdır.
Mülk Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri
Mülk sahibi, malın mülkiyet hakkına sahip olmaya devam eder. Mülk sahibi, intifa hakkı sahibinin malı kullanmasını ve ondan yararlanmasını engelleyemez.
Ancak mülk sahibi, malın özüne zarar verecek şekilde kullanılmasını engelleme hakkına sahiptir.