Ticari hayatta ödeme aracı olarak sıklıkla kullanılan çekler, ne yazık ki bazı durumlarda karşılıksız kalarak mağduriyetlere yol açabilmektedir. Karşılıksız çek düzenleme suçu, hem ticari ilişkileri zedelemekte hem de çeşitli yasal yaptırımlara sebep olmaktadır. Bu yazıda, karşılıksız çek düzenleme suçunun unsurlarını, cezalarını ve mağdurun alacağını tahsil etme imkanlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Unsurları
- Suçun Faili:Karşılıksız çek düzenleyen kişidir. Bu kişi, çekin keşidecisi (düzenleyeni) veya hamil (çeki elinde bulunduran kişi) olabilir.
- Suçun Mağduru:Çeki tahsil edemeyen kişidir. Bu kişi, çekin lehtesine (alıcıya) yazılmış olan kişi veya hamildir.
- Suçun Konusu:Karşılıksız kalan çektir. Çekin ibraz edildiği tarihte çek hesabında yeterli para bulunmaması ve çekin “karşılıksızdır” şeklinde ibraz edilmesi gerekir.
- Suçun Niyeti:Suçun işlenmesi için özel bir kast aranmaz. Yani, failin bilerek veya isteyerek karşılıksız çek düzenlemesi şart değildir. Fahri ihmal yeterlidir.
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Cezası
- Adli Para Cezası:Karşılıksız çek düzenleme suçundan dolayı her bir çek için bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmedilir. Adli para cezasının miktarı, çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz.
- Tazyik Hapis Cezası:Adli para cezasının ödenmemesi durumunda, fail hakkında tazyik hapis cezası Tazyik hapis cezasının süresi, ödenmeyen adli para cezasının günlük tutarına göre belirlenir.
- Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı:Mahkeme, fail hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı da koyabilir. Bu yasağın süresi, 2 yıldan 5 yıla kadar olabilir.
Mağdurun Alacağını Tahsil Etme İmkanları
- Ceza Davası:Mağdur, çeki ibraz ettiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde şikayette bulunarak ceza davası açabilir. Ceza davası sonucunda fail hakkında adli para cezasına hükmedilmesi, mağdurun alacağını tahsil etmesini sağlamaz.
- İcra Takibi:Mağdur, çeki ibraz ettiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde icra takibi başlatabilir. İcra takibi sonucunda failin mallarına haciz konularak alacak tahsil edilebilir.
- Uzlaşma:Mağdur ve fail, karşılıklı anlaşarak uzlaşmaya varabilirler. Uzlaşma, icra takibinin veya ceza davasının önünde bir engel değildir.