1. Tanım
Yapı kullanma izni, halk arasında bilinen adıyla “iskan izni”, bir yapının inşaatının tamamlandığını ve ruhsata uygun bir şekilde bitirildiğini belgeleyen resmi bir izindir. Bu izin, yapının kullanım amacına uygun olduğunu ve yapı ruhsatında belirlenen standartlara göre inşa edildiğini gösterir. İmar Kanunu’na göre, iskan izni alınmamış bir bina yasal olarak kullanılamaz ve kat mülkiyeti tesis edilemez.
2. Yasal Dayanak
Yapı kullanma izni, 3194 sayılı İmar Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkarılan İmar Yönetmelikleri çerçevesinde düzenlenir. Kanunun 30. ve 31. maddeleri, yapı kullanma izni ile ilgili düzenlemeleri içerir.
3. Yapı Kullanma İzni Almanın Gerekliliği
Bir yapı ruhsata uygun olarak tamamlandığında, yapı sahibinin yapının bulunduğu belediyeye veya valiliğe başvurarak yapı kullanma izni alması gerekmektedir. Yapı kullanma izni olmadan:
– Yapının elektrik, su, doğalgaz gibi altyapı hizmetleri resmen bağlanamaz.
– Yapıda oturum yasal hale gelmez.
– Kat mülkiyeti kurulamaz; dolayısıyla bağımsız bölümler üzerinde tapu düzenlenemez.
4. Başvuru Süreci
Yapı kullanma izni almak için, inşaat tamamlandığında yapı sahibi veya vekili, gerekli belgelerle birlikte ilgili belediyeye başvuruda bulunur. Başvurunun ardından, belediye teknik ekipleri yapı üzerinde incelemelerde bulunur. Yapının ruhsata ve eklerine uygun olarak tamamlandığı tespit edilirse, yapı kullanma izni verilir.
Başvuru için genellikle gerekli belgeler şunlardır:
– Yapı ruhsatı
– İnşaatın tamamlandığını gösteren belgeler
– Tapu senedi
– Projeler (mimari, elektrik, mekanik vb.)
– İlgili harçların ödendiğine dair belgeler
5. Yapı Kullanma İzni Verilmesinin Koşulları
Belediye veya ilgili idare, yapının ruhsata uygun olup olmadığını, fen ve sağlık kurallarına göre inşa edilip edilmediğini değerlendirir. İnceleme sonucunda uygunsuzluk tespit edilmezse yapı kullanma izni verilir. Eğer ruhsata aykırı kısımlar veya eksiklikler tespit edilirse, bu eksiklikler giderilmeden izin verilmez.
6. Ruhsata Aykırılıklar ve Kaçak Yapılar
Yapı ruhsatına aykırı olarak inşa edilen binalar, iskan izni alamazlar. Ruhsata aykırılık durumunda, ilgili belediye, yapı sahibinden aykırılıkları düzeltmesini talep edebilir. Bu aykırılıklar giderilmeden yapı kullanma izni alınamaz. Eğer yapının büyük bir kısmı ruhsata aykırıysa, yapı sahibinin imar barışı veya benzeri düzenlemelerden yararlanarak bu durumu çözmesi gerekebilir.
7. Yapı Kullanma İzni Olmayan Binaların Hukuki Durumu
Yapı kullanma izni olmayan binalar hukuken tamamlanmamış sayılır. Bu nedenle, yapı üzerinde hukuki işlemler (kiralama, satış vb.) yapılsa dahi bazı sorunlar yaşanabilir. Özellikle kat mülkiyetine geçiş mümkün olmadığından, mülk sahipleri bağımsız bölümler üzerinde ayrı tapu alamaz. Ayrıca, yapı kullanma izni olmadan binanın kullanımı, idari para cezalarına ve hukuki yaptırımlara sebep olabilir.
8. Yargı Kararları ve Uygulamalar
Türk yargısı, yapı kullanma izni olmayan yapıların hukuken tamamlanmamış sayılacağı görüşündedir. Bu nedenle, yapı kullanma izni olmadan yapılan mülkiyet devirleri veya kiralamalar, hukuki ihtilaflara neden olabilir. Özellikle, yapı kullanma izni eksikliğinden doğan zararlar, mal sahipleri veya müteahhitler arasında hukuki sorumluluk doğurabilir.
9. Sonuç
Yapı kullanma izni, bir binanın hukuki statüsünü tamamlayan ve binanın yasal olarak kullanılabilmesini sağlayan önemli bir belgedir. Yapı sahiplerinin inşaat tamamlandıktan sonra bu izni alması, hem mülkiyet haklarını korumak hem de olası hukuki sorunları önlemek açısından önemlidir. Yasal düzenlemeler, yapıların ruhsata uygun şekilde tamamlanmasını ve bu süreçte denetim mekanizmalarının etkin çalışmasını amaçlar.