1. Haksız İcra Takibi Sonucu Yapılan Ödemeler
Borçlu, haksız bir icra takibi sonucunda malvarlığından bir ödeme yapmak zorunda kalmışsa, bu duruma itiraz edemeden ödeme yapmış olabilir. Bu durumda, icra takibinin haksız olduğunu ispat edebilen borçlu, ödemesini geri almak için geri isteme davası açabilir.
Örnek: Bir kişi adına yanlışlıkla başlatılan icra takibi sonucunda borçlu, taşınmazına haciz konulmaması için ödeme yapmış olabilir. Daha sonra icra takibinin aslında yanlış olduğu anlaşılırsa, yaptığı ödemenin iadesi için geri isteme davası açabilir.
2. Zamanaşımına Uğramış Borcun Ödenmesi
Borç zamanaşımına uğramış olsa bile, borçlu bu durumu bilmeden veya dikkate almadan alacaklıya ödeme yapmış olabilir. Bu durumda borçlu, ödediği meblağı geri alabilmek için geri isteme davasına başvurabilir.
Örnek: 10 yıl önce zamanaşımına uğramış bir borç için alacaklı tekrar ödeme talebinde bulunmuş ve borçlu bu talebi fark etmeden ödeme yapmışsa, borcun zamanaşımına uğradığını öğrendikten sonra geri isteme davası açabilir.
3. Hata Sonucu Yapılan Ödemeler
Borçlunun, mevcut bir borcunu ödediğini düşünerek yanlışlıkla fazladan ödeme yapması halinde, bu yanlışlığın düzeltilmesi için geri isteme davası açma hakkı vardır.
Örnek: Bir kişi elektrik faturası öderken, önceki döneme ait faturayı ödediğini sanarak aynı ay için iki kez ödeme yapmış olabilir. Bu durumda, fazladan ödediği miktarın iadesi için dava açabilir.
4. Geçerli Bir Borç Olmamasına Rağmen Yapılan Ödemeler
Bir borcun gerçekte var olmadığını veya alacaklı tarafından aldatıldığını kanıtlayabilen borçlu, yaptığı ödemenin geri alınmasını talep edebilir.
Örnek: Bir şirket, eski bir çalışanından haksız yere prim veya borç talep etmiş ve bu taleple çalışanı zor durumda bırakarak ödeme almış olabilir. Çalışan, ödemenin haksız olduğunu kanıtlayarak iade talep edebilir.
5. Koşullu Ödemelerde Koşulun Gerçekleşmemesi
Borçlu, belirli bir koşula bağlı olarak ödeme yapmış ancak bu koşul gerçekleşmemiş olabilir. Bu durumda, ödemenin geri alınması için geri isteme davası açılabilir.
Örnek: Bir inşaat şirketi, arsa sahibi ile anlaşma yapıp belirli bir taksit ödemesini, proje onaylandığında geçerli olacak şekilde gerçekleştirmiş olabilir. Ancak proje onaylanmazsa, şirket ödemesini geri almak isteyebilir.
6. Zor Durumda Yapılan Ödemeler (İkrah Halinde)
Borçlu, kendisini zor durumda hissedip tehdit altında veya baskı altında ödeme yapmak zorunda kalmışsa, bu durumu mahkemeye taşıyabilir ve ödeme yaptığı kişiden bu parayı geri talep edebilir.
Örnek: Bir tacir, ticari itibarını kaybetmemek için haksız bir baskı altında borç ödemesi yapmış olabilir. Bu durumda, zor altında yapılan ödemenin geri alınması amacıyla geri isteme davası açabilir.