“Bedelsiz kalmış bir senedi kullanan kimseye, şikâyet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası verilir.”
Bedelsiz senedi kullanma suçu; senet borçlusu tarafından bedeli tamamen veya kısmen ödenmiş senedin alacaklı tarafından ödeme olgusu dikkate alınmadan hukuka aykırı bir şekilde “kullanılması” ile oluşur. Bedelsiz senedi kullanma suçu hakkında yargılama yapma görevi asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunun Unsurları ve Cezası (TCK 156)
Bedelsiz senet kavramı; senedin kısmen veya tamamen borçlu tarafından ödenmesi veya ödeme yerine kaim olan herhangi bir nedenle, senetteki miktarın borçludan talep edilememesi anlamına gelmektedir. Senedin bedelsiz kalması demek, borcun kısmen veya tamamen ödenmesi yükümlülüğünün ortadan kalkması demektir.
Kural olarak, alacaklı bedeli ödenen senedi borçluya iade etmelidir. Alacaklı, ödenmiş senedi iade etmese bile senedi kullanmadığı takdirde bedelsiz senedi kullanma suçu oluşmaz. Suçun maddi unsuru, “kullanma” fiilinin icra edilmesiyle tamamlanır.
Bedelsiz senedi kullanma suçu olarak kabul edilen bazı hareketler şunlardır:
Senedin tahsili için dava açılması veya icra takibine konulması,
Senedin başkasına ciro edilerek devredilmesi,
Senedi protesto ettirmek veya başka amaçla vermek bankaya vermek,
Senedi takas veya mahsup amacıyla kullanma.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunun İspatı: Suçun ispatı açısından özel bir ispat usulü öngörülmüştür. Buna göre, bedelsiz senedin kullanıldığını iddia eden kişinin bunu yazılı delille ispatlaması gerekir. Tanık delili ispat için yeterli değildir.
. Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunda Şahsi Cezasızlık Hali (TCK 167)
TCK m.167/1’e göre, bedelsiz senedi kullanma suçunun;
Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,
Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın,
Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,
zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
Bedelsiz senedi kullanma suçunun aşağıdaki akrabalar aleyhine işlenmesi halinde 1/2 oranında ceza indirimi uygulanır:
Haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikayet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
Bedelsiz senedi kullanma suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.
Bedelsiz senedi kullanma suçu nedeniyle verilen hapis cezası hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.
Bedelsiz senedi kullanma suçu, şikâyete tabi suçlar arasında yer almaktadır. Şikayet süresi, mağdurun senedin fail tarafından kullanıldığını öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır. Şikâyetten vazgeçme, kamu davasının düşmesi sonucunu doğurur.
Bedelsiz senedi kullanma suçu, uzlaşmaya tabi suçlar arasındadır.
Bedelsiz senedi kullanma suçu nedeniyle yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
ÖZKÖK HUKUK BÜROSU
AV. EYLEM ALTUN TEKE