Hukuki uyuşmazlıkların çözümünde son yıllarda alternatif çözüm yöntemlerine olan talep artmaktadır. Arabuluculuk ve uzlaştırma, bu yöntemler arasında en yaygın kullanılan ikisidir. Her iki yöntem de tarafların anlaşmaya varmasına yardımcı olmak için üçüncü bir tarafın katılımıyla gerçekleştirilir. Fakat aralarında bazı önemli farklar da bulunur.
Tanım
- Arabuluculuk: Tarafsız ve bağımsız bir arabulucu tarafından yürütülen, tarafların kendi çözümlerini üretmeleri için rehberlik ve kolaylaştırıcılık hizmeti sunan bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir.
- Uzlaştırma: Ceza adalet sisteminde, uzlaştırmacı tarafından yürütülen, suç mağduru ile faili arasında uzlaşma sağlanması için arabuluculuğa benzer bir yöntemdir.
Uygulama Alanları
- Arabuluculuk: Aile içi uyuşmazlıklar, ticari anlaşmazlıklar, işçi-işveren uyuşmazlıkları, kira uyuşmazlıkları, komşuluk uyuşmazlıkları gibi çok geniş bir yelpazede uygulanabilir.
- Uzlaştırma: Kasten işlenen ve yasal çerçevede kamu davası açılmayan suçlarda (örneğin: basit hırsızlık, basit yaralama, trafik kazaları) uzlaştırma yoluna gidilebilir.
Süreç
- Arabuluculuk: Tarafların rızasıyla başlar ve gizli bir şekilde ilerler. Arabulucu, tarafları dinler, sorular sorar ve uzlaşmaya varmaları için yardımcı olur.
- Uzlaştırma: Ceza kovuşturma aşamasında savcılık tarafından önerilebilir veya mağdur ve şüpheli tarafından talep edilebilir. Uzlaştırmacı, tarafları uzlaşmaya teşvik eder ve uzlaşma sağlanırsa bir tutanak düzenler.
Sonuç
- Arabuluculuk: Taraflar anlaşmaya varırsa, arabuluculuk kararı icra edilebilir bir mahkeme kararı niteliği taşır. Anlaşmaya varılamazsa, taraflar dava açmakta özgürdür.
- Uzlaştırma: Uzlaşma sağlanırsa, uzlaşma tutanağı savcılığa gönderilir ve kovuşturmanın düşürülmesi veya ertelenmesi için değerlendirilir. Uzlaşma sağlanamazsa, ceza kovuşturmasına devam edilir.
Ücret
- Arabuluculuk: Arabulucu ücreti, taraflar tarafından paylaşılır.
- Uzlaştırma: Ücretsizdir.
Diğer Farklılıklar
- Arabuluculuğa başvurmak için herhangi bir yasal şart yoktur. Uzlaştırmaya başvurmak için ise yasal şartların oluşması gerekir.
- Arabuluculukta arabulucu taraflar arasında tarafsız kalırken, uzlaştırmada uzlaştırmacı mağdurun haklarını gözetme eğiliminde olabilir.
Hangi Yöntem Daha Uygun?
Uyuşmazlığın türüne, tarafların isteklerine ve yasal şartlara bağlı olarak arabuluculuk veya uzlaştırma daha uygun olabilir. Her iki yöntemin de avantajları ve dezavantajları vardır. Hangi yöntemin daha uygun olduğuna karar vermeden önce, bir uzmana danışılması tavsiye edilir.