HEMEN İLETİŞİME GEÇMEK İÇİN: 0 541 485 92 48

YEVMİYELİ İŞÇİNİN İŞÇİLİK ALACAĞI

1-FAZLA MESAİ

T.C.YARGITAY Hukuk Genel Kurulu

Esas No. 2018/9-389

Karar No. 2021/191

Tarihi: 02.03.2021

HASILATA BAĞLI GÜNLÜK YEVMİYE İLE ÇALIŞAN İŞÇİNİN FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN HESAPLANMASINDA FAZLA ÇALIŞMANIN SADECE %50 ZAMLI KISMININ ESAS ALINACAĞI

ÖZETİ …hasılata bağlı günlük yevmiyeli olarak çalışan işçilerin haftalık kırkbeş saatten fazla çalışsa dahi fazla çalışma ücretine hak kazanmayacağına ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu itibarla, hasılata bağlı günlük yevmiyeli olarak çalışma sisteminde, haftalık 45 saati aşan bir çalışması bulunması durumunda işçinin fazla çalışma ücretine hak kazanacağı kabul edilmelidir.

Diğer taraftan, işçinin çalışma süresi arttıkça geliri de artış göstereceğinden, fazla çalışma ücretinin zamsız tutarının yevmiyenin içinde ödendiği kabul edilerek fazla çalışma ücretinin sadece yüzde elli zamlı kısmı hesaplanmalıdır.

2-KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI VE YILLIK İZİN

  1. a) Kıdem Tazminatına Esas Çalışma Süresinin Belirlenmesi

İşbu madde kıdem tazminatının hesaplanmasında işçinin işe başladığı tarihten iş sözleşmesinin devamı süresince geçen her tam yıl için işverence işçiye otuz günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödeneceğini, bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılacağını belirtmiştir. Fakat kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar bakımından özel bir düzenleme öngörmemiştir. Bu sebeple, kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçilerin kıdem tazminatına esas çalışma süresinin belirlenmesi bakımından da bu madde uygulanacaktır.

Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilerin kıdem tazminatına esas çalışma sürelerinin belirlenmesine ilişkin uygulamada bazı tereddütler ortaya çıkmaktadır. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin kıdeme esas çalışma süresinin hesabında sadece fiilen çalıştığı sürelerin mi göz önünde bulundurulacağı yoksa işçinin işe başladığı tarihten iş sözleşmesinin sona erdiği tarihe kadar olan sürenin mi dikkate alınacağı tartışma konusu olmuştur. Yargıtay’ın konu hakkındaki yerleşiklik kazanmış içtihatlarına ve doktrindeki ağırlıklı görüşe göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilerin kıdem tazminatı işçinin işe giriş tarihi ile iş sözleşmesinin sona erdiği tarihler arasındaki süre üzerinden hesaplanacaktır. Dolayısıyla tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler ile kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler arasında kıdeme esas sözleşme süresinin hesaplanmasında bir farklılık bulunmamaktadır.

Yargıtay’ın son dönemdeki kararları da bu yönde şekillenmiş olup aşağıda ilgili kararları bulabilirsiniz.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2009/44744 E., 2009/33940 K. ve 08.12.2009 tarihli yerleşik kararı:

“Kısmi çalışma Kanunda yer almasına rağmen, kıdemin nasıl belirleneceği, ihbar izin gibi haklardan nasıl yararlanacağı, bu haklarla ilgili hesap şekli yine normatif olarak düzenlenmiş değildir. Konu, Yargı kararlarıyla çözüme kavuşturulmaktadır. Buna göre, kısmi çalışma ister haftanın bir veya bazı günleri çalışma şeklinde gerçekleşsin, ister her gün birkaç saat şeklinde olsun, işçinin işyerinde çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir yıl geçince kıdem tazminatı hakkının doğabileceği ve izne hak kazanacağı Dairemizce kabul edilmiştir. (Yargıtay 9. HD. 4.6.2001 gün 2001/6848 E., 2001/9525 K.). Hesaplamada esas alınacak ücret ise işçinin kısmi çalışma karşılığı aldığı ücret olmalıdır.”

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2015/18446 E., 2017/22630 K. ve 23.10.2017 tarihli yerleşik içtihadı:

“Kısmi çalışma Kanunda yer almasına rağmen  kıdemin nasıl belirleneceği ihbar izin gibi haklardan nasıl yararlanacağı, bu haklarla ilgili hesap şekli yine normatif olarak düzenlenmiş değildir. Konu, Yargı kararlarıyla çözüme kavuşturulmaktadır. Buna göre,  kısmi  çalışma ister haftanın bir veya bazı günleri çalışma şeklinde gerçekleşsin, ister her gün birkaç saat şeklinde olsun,  işçinin işyerinde çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir yıl geçince  kıdem  tazminatı hakkının doğabileceği ve izne hak kazanacağı Dairemizce kabul edilmiştir. Hesaplamada esas alınacak ücret ise  işçinin  kısmi çalışma karşılığı aldığı ücret olmalıdır.”

  1. b) Kıdem Tazminatına Esas 30 Günlük Ücretin Belirlenmesi

1475 sayılı Kanunun yürürlükteki 14. maddesinin ilk fıkrası bent 5’te, “her geçen tam yıl için işverence işçiye otuz günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.” hükmüne yer verilmiştir.

Kanun hükmünün, kısmi süreli olarak çalışan işçinin, otuz günlük süre içerisinde kalan çalışma süreleri karşılığı alabileceği ücret olarak anlaşılıp uygulanması gerekecektir. 4857 sayılı İş Kanunu m. 13/2 “Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.” hükmü de orantılı olarak kıdem tazminatı ödemesi yapılabilmesini mümkün kılmaktadır. Nitekim, Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçinin, çalışma süresiyle orantılı olarak 30 günlük zaman zarfında aldığı ücretin hesaplamaya esas olması gerektiği yönündedir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2004/9961 E., 2004/27728 K. ve 13.12.2004 tarihli yerleşik içtihadı:

“Kısmi süreli çalışma hallerinde, kıdem tazminatı hesabında davacıya kısmi süreli çalışma karşılığı olarak ödenen aylık ücreti dikkate alınmalıdır.”

  1. İhbar Tazminatı Bakımından

Kısmi süreli çalışanın kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığının tespitinde çalışanın iş yerinde çalışma şeklinin değil, işe giriş tarihinin esas alınacağını yukarıda açıklamıştık. İhbar tazminatı bakımından da aynı prensipler geçerlidir. Kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçinin ihbar tazminatı, haftalık çalışma süresi ile orantılı olarak hesaplanacak ve fesih ihbar süresi kendisiyle aynı olan tam süreli çalışandan daha az olacaktır.

  1. Yıllık Ücretli İzin Hakkı Bakımından

İş Kanunu madde 53/1 hükmü kapsamında çalışanların yıllık ücretli izne hak kazanabilmeleri için, işyerinde işe başladıkları günden itibaren, deneme süresi de dahil, en az bir yıl çalışmış olmaları gerekmektedir. Kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler yönünden de yıllık ücretli izin hakkının kazanılması için öngörülen bir yıllık çalışma süresi, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçilere uygulandığı gibi uygulanacaktır. Hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatillere ilişkin ücret konularında da kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiye, çalıştığı süreyle orantılı olarak ödeme yapılması temel kuralı geçerlidir.

Emsal Naz Gürbüz

HEMEN İLETİŞİME GEÇMEK İÇİN: 0 541 485 92 48