Anlaşmalı boşanma, eşlerin evliliklerini sonlandırma konusunda karşılıklı olarak anlaşmaya vardığı ve boşanma şartlarını belirledikleri bir süreçtir. Çekişmeli boşanmalara göre daha hızlı ve az masraflı bir çözüm olan anlaşmalı boşanma, genellikle çiftlerin boşanmanın şartlarında uzlaşmalarıyla gerçekleşir. Ancak, her anlaşmalı boşanma davasında hakim, boşanmayı hemen onaylamayabilir. Peki, anlaşmalı boşanmalarda hakim neden boşanmayı onaylamaz? Bu yazımızda, anlaşmalı boşanma sürecinde hakimlerin neden boşanmayı onaylamadığını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Anlaşmalı Boşanma Nedir?
Anlaşmalı boşanma, eşlerin birbirleriyle anlaşarak boşanmayı kabul ettikleri bir süreçtir. Bu tür boşanmalarda, eşler mal paylaşımı, nafaka, çocukların velayeti gibi önemli konularda da anlaşırlar. Taraflar arasında herhangi bir çekişme olmadığı için, boşanma süreci daha hızlı ve kolay bir şekilde sonuçlanır. Anlaşmalı boşanma, Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi uyarınca, iki yıl süren evliliklerde geçerli olabilir.
Hakim Neden Boşanmayı Onaylamaz?
Anlaşmalı boşanma süreci, taraflar arasında uzlaşma sağlandığı takdirde genellikle sorunsuz ilerler. Ancak, bazı durumlar vardır ki, hakim, anlaşmalı boşanmayı reddedebilir. Bu durumlar genellikle boşanmanın tarafların özgür iradesiyle alındığına dair şüpheler veya boşanma protokolünün hukuka uygunluğu ile ilgilidir.
1. Tarafların Rızalarının Özgür Olmaması
En önemli nedenlerden biri, eşlerin boşanma kararını özgür iradeleriyle alıp almadığıdır. Zorlama, baskı veya aldatma gibi unsurlar, tarafların gerçek iradeleriyle boşanma kararı almadıklarını gösterebilir. Hakim, bu tür bir durumu fark ederse, boşanmayı onaylamayabilir.
Örnek: Ayşe, kocası Mehmet tarafından sürekli olarak baskı altına alınarak boşanmayı kabul etmek zorunda kalmıştır. Ayşe, boşanma sürecine tam olarak istekli olmadığını ve bu kararı zorla verdiğini iddia eder. Hakim, bu durumda, Ayşe’nin rızasının özgür olmadığını değerlendirerek, boşanma kararını onaylamayabilir ve tarafların yeniden gözden geçirilmesini isteyebilir.
2. Çocukların Menfaatlerinin Gözetilmemesi
Eğer boşanma sırasında taraflar çocukların velayeti konusunda anlaşmışlarsa, hakim bu anlaşmayı onaylarken çocukların en iyi menfaatlerini gözetmek zorundadır. Eğer hakim, çocukların psikolojik ya da fiziksel iyilik halinin zarar göreceğini düşünüyorsa, anlaşmalı boşanmayı onaylamaz.
Örnek: Murat ve Elif, çocuklarının velayetini paylaşmaya karar verirler. Ancak, hakim, çocukların sürekli olarak değişen yaşam koşullarından olumsuz etkileneceğini belirler. Bu durumda, hakim çocukların sürekli bir istikrar içinde büyümesi adına farklı bir çözüm önerisi sunabilir ve boşanmayı onaylamayabilir.
3. Boşanma Protokolü Hukuka Aykırı Olabilir
Anlaşmalı boşanma sırasında tarafların hazırladıkları protokoldeki şartlar, Türk Medeni Kanunu’na ve diğer ilgili yasalara aykırı olabilir. Eğer protokolde, taraflardan birinin haklarının ihlali söz konusuysa veya belirlenen nafaka miktarı çok düşük ya da yüksekse, hakim protokolü reddedebilir.
Örnek: İsmail ve Fatma, anlaşmalı boşanma protokolü hazırlar. Ancak, İsmail, Fatma’ya ödeyeceği nafaka miktarını belirli bir süre boyunca sıfır tutmak ister. Hakim, nafakanın Fatma’nın yaşam standartlarına uygun olmasına dikkat eder ve bu koşulda nafakayı yetersiz bulursa, protokolü onaylamaz.
4. Eşlerden Birinin Boşanmayı İstememesi
Anlaşmalı boşanmanın temel şartı, her iki eşin de boşanmayı istemesi ve tüm şartlarda uzlaşmış olmalarıdır. Eğer eşlerden biri boşanmayı kabul etmez ya da protokoldeki şartlara imza atmazsa, hakim, boşanmayı onaylamaz. Anlaşmalı boşanma sürecinde eşlerin her ikisi de istekli olmalıdır.
Örnek: Ömer ve Büşra, boşanma için anlaşmalı başvururlar. Ömer, Büşra’nın protokole imza atmasını istese de, Büşra boşanmayı istemez ve boşanmanın reddedilmesini talep eder. Bu durumda, hakim Büşra’nın rızasına saygı göstererek boşanma talebini reddedebilir.
5. Boşanma Başvurusunun Geçerli Olmaması
Anlaşmalı boşanma başvurusu, yasal gereklilikleri yerine getirmediği takdirde, hakim başvuruyu reddedebilir. Taraflar, boşanma başvurusunu yaparken gerekli belgeleri sunmalı ve yasal süreler içerisinde işlem yapmalıdır. Eğer bir eksiklik söz konusuysa, başvuru kabul edilmez.
Örnek: Burak ve Asya, anlaşmalı boşanma başvurusu yaparken, mahkemeye çocuklarına ait sağlık raporlarını teslim etmemiştir. Hakim, eksik belgeyi gerekçe göstererek başvuruyu reddedebilir ve eksikliklerin tamamlanması için süre verebilir.
6. Boşanmanın Aileyi veya Toplumu Olumsuz Etkilemesi
Bazı durumlarda, toplumsal veya ailevi normlar göz önünde bulundurularak, hakim boşanmanın aileyi veya toplumu olumsuz etkileyeceğini düşünüyorsa, boşanmayı onaylamayabilir. Bu durum, özellikle dinî ya da kültürel bağlamda daha fazla önem taşıyan yerlerde görülür.
Örnek: Ahmet ve Meryem, anlaşmalı boşanma başvurusu yaparlar. Ancak, Meryem’in ailesi, kültürel normlar gereği boşanmayı onaylamamaktadır. Hakim, her iki tarafın da boşanma kararını özgür iradeleriyle aldığından emin olmadan boşanmayı reddedebilir.
Sonuç
Anlaşmalı boşanma, çiftlerin boşanma konusunda uzlaşmaları sonucu daha hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleşebilir. Ancak, her anlaşmalı boşanma davasında hakim, boşanma kararını onaylamadan önce bazı önemli faktörleri değerlendirir. Tarafların rızalarının özgür olup olmadığı, çocukların menfaatlerinin gözetilmesi, protokoldeki hukuki uygunluk ve diğer faktörler, hakimlerin boşanmayı onaylamama kararını etkileyebilir.
Hakim, sadece hukukun gereklerini yerine getirmeyi değil, aynı zamanda her bireyin özgür iradesiyle hareket ettiğinden emin olmayı da amaçlar. Eşler, anlaşmalı boşanma sürecini başlatmadan önce, tüm koşulları dikkatlice gözden geçirmeli ve hukuki danışmanlık alarak boşanma protokollerini düzgün şekilde hazırlamalıdır. Bu sayede, hem hukuki açıdan hem de duygusal açıdan daha sorunsuz bir boşanma süreci geçirebilirler.