İdari yargıda, ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kararlara karşı bir üst mahkemeye başvuru imkanı, adil ve şeffaf bir yargılama sistemi için oldukça önemlidir. Bu amaçla, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda (İYUK) düzenlenen istinaf kanun yolu, idari uyuşmazlıklarda hak arayışında olan kişilere önemli bir hak arama imkanı sunmaktadır.
Bu blog yazısında, idari yargıda istinaf kanun yolunu kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz. İstinafın hangi kararlara karşı kullanılabileceğini, istinaf süresini, istinaf başvurusunun nasıl yapılacağını ve istinaf incelemesinin nasıl gerçekleştiğini ele alacağız. Ayrıca, istinafın bozma ve düzeltme kararları ile sonuçlanabileceğini ve bu kararların sonuçlarını da inceleyeceğiz.
1. İstinaf Hangi Kararlara Karşı Kullanılabilir?
İYUK Madde 53’e göre, ilk derece idari mahkemeleri olan vergi ve idare mahkemelerinin vermiş olduğu tüm kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Bu kapsamda, aşağıdaki türdeki kararlara karşı istinaf başvurusunda bulunulabilir:
- Esas hakkında verilen kararlar: Dava konusunun tümünü veya bir kısmını kapsayan ve davayı sonuçlandıran kararlar istinaf konusu olabilir.
- Taraflar hakkında verilen kararlar: Dava ehliyeti, vekillik ve dava arkadaşlığı gibi hususlarda verilen kararlar da istinaf edilebilir.
- Deliller hakkında verilen kararlar: Delillerin kabulü, reddı veya üzerlerine yapılacak işlemler hakkında verilen kararlar da istinaf kapsamındadır.
- Yargılama giderleri hakkında verilen kararlar: Dava masrafları, vekâlet ücreti ve bilirkişi ücreti gibi hususlarda verilen kararlar da istinaf edilebilir.
2. İstinaf Süresi
İstinaf süresi, ilk derece mahkemesi kararının tebliğini izleyen günden itibaren 30 gündür. Bu süre, hak düşürücü bir süredir ve zamana bağlıdır. Yani, istinaf süresi içerisinde başvuru yapılmadığı takdirde istinaf hakkı düşer ve bu hak geri kazanılamaz.
3. İstinaf Başvurusunun Yapılması
İstinaf başvurusu, yazılı bir dilekçe ile yapılmalıdır. Dilekçede, istinaf edenin kimliği ve tebligat adresi, istinaf edilen kararın numarası ve tarihi, istinaf edilen hususların açık ve net bir şekilde belirtilmesi ve istenilen netice yer almalıdır. Dilekçe, ilk derece mahkemesine sunulur ve mahkeme tarafından istinaf incelemesi için Bölge İdare Mahkemesine gönderilir.
4. İstinaf İncelemesi
Bölge İdare Mahkemesi, istinaf başvurusunu ve dosyayı inceledikten sonra, aşağıdaki işlemlerden birini yapar:
- İstinaf başvurusunu reddeder: İstinaf başvurusu süresi içerisinde yapılmamışsa, istinaf edilen karar hukuka aykırı değilse veya istinaf dilekçesinde istinaf edilecek bir husus belirtilmemişse istinaf başvurusu reddedilir.
- Kararı bozar: Bölge İdare Mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğunu tespit ederse, bu kararı bozar ve davayı ilk derece mahkemesine geri gönderir. İlk derece mahkemesi, bozma kararına uygun şekilde yeni bir karar verir.
- Kararı düzeltir: Bölge İdare Mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararında açıkça bir hata veya eksiklik olduğunu tespit ederse, bu hatayı veya eksikliği düzelterek yeni bir karar verir.