Mücbir Sebep Nedir?
Mücbir sebep, Borçlar Kanunu’nun 133. maddesinde tanımlanan ve “önceden öngörülemez, beklenmedik ve kaçınılmaz dış olaylar” olarak nitelendirilir. Bu olaylar, borçlunun sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesini imkansız hale getirir veya aşırı derecede zorlaştırır.
COVID-19 Mücbir Sebep Olarak Kabul Edilebilir mi?
COVID-19’un mücbir sebep olarak kabul edilip edilemeyeceği, somut olayın özelliklerine ve ilgili sözleşmenin içeriğine göre değerlendirilmelidir. Yargıtay’ın bu konudaki kararları da bu doğrultudadır.
Mücbir Sebep Kabulünde Göz Önünde Bulundurulan Hususlar:
- Salgının Etkisi:Salgının, sözleşmenin ifasını ne şekilde etkilediği ve bu etkinin ne kadar yoğun olduğu önemlidir. Örneğin, salgın nedeniyle getirilen seyahat kısıtlamaları ve işletmelerin kapanması, bazı sektörlerde ifayı imkansız hale getirebilirken, bazılarında ifayı zorlaştırabilir.
- Sözleşmenin Niteliği:Sözleşmenin türü ve amacı da mücbir sebep değerlendirmesinde rol oynar. Örneğin, kira sözleşmelerinde kiracı, kira bedelini ödeyememe sebebi olarak COVID-19’u öne sürebilirken, bir satış sözleşmesinde satıcı, teslimatı geciktirme gerekçesi olarak COVID-19’u öne süremeyebilir.
- Sözleşmede Yer Alan Mücbir Sebep Maddesi:Birçok sözleşmede mücbir sebep maddesi yer almaktadır. Bu maddede, hangi olayların mücbir sebep olarak kabul edileceği ve mücbir sebep halinde tarafların hak ve yükümlülükleri belirtilir. Sözleşmede mücbir sebep maddesi bulunması, olayın mücbir sebep olarak kabul edilme ihtimalini artırır.
COVID-19 ve Mücbir Sebep ile İlgili Bazı Önemli Kararlar:
- Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, 2020/13879 Esas, 2021/5976 Kararı:Bu kararda, COVID-19 salgınının bir mücbir sebep olduğu ve kira sözleşmesinde öngörülen kira bedelinin indirilmesine hükmedilmiştir.
- Yargıtay 15. Hukuk Dairesi, 2020/15393 Esas, 2021/6231 Kararı:Bu kararda ise, COVID-19 salgınının bir mücbir sebep olmadığı ve taşınmaz satış sözleşmesinde öngörülen bedelin ödenmesi gerektiğine karar verilmiştir.