TCK m.188’de düzenlenen suçun konusunu uyuşturucu veya uyarıcı maddeler oluşturur. Bu maddelerin çeşitlerinin gün geçtikçe artmasından dolayı TCK’da bu uyuşturucu ve uyarıcı maddeler tek tek sayılmamış, kişide uyuşturucu etki yapan; bağımlılığa neden olan neredeyse her maddenin bu suçun konusunu oluşturması kabul edilmiştir. Suçun faili bakımından bir özellik aranmamaktadır, fail herkes olabilir. Toplumu oluşturan her bir kişi suçun mağdurudur. Bu suçla korunan hukuksal değer kamu sağlığıdır.

• TCK m.188/1’de uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç etmek hareketleri suç teşkil etmektedir. Bu seçimlik hareketlerden birinin yapılması suçun oluşması için yeterlidir.

• TCK m.188/3’te uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satmak, satışa arz etmek, başkalarına vermek, sevk etmek, nakletmek, depolamak, satın almak ve kabul etmek hareketleri suç teşkil etmektedir. Yine bu suç bakımından da seçimlik hareketlerden birinin yapılması suçun oluşması için yeterlidir.

• TCK m. 188/7’de uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal etmek, imal etmek, satmak, satın almak, sevk etmek, nakletmek ve depolamak veya ihraç etmek hareketleri cezalandırılır. Bu suç da seçimlik hareketlerden birinin yapılmasıyla tamamlanır.

• Suçun konusunun eroin, kokain, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması hâlinde ceza artırılarak verilir(TCK m.188/4-a).

• Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim,askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi, hâlinde verilecek ceza yarıoranında artırılır(TCK m.188/4-b).

• Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır(TCK m.188/5).

• Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır(TCK m.188/8).

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Ancak failin uyuşturucu veya uyarıcı maddeyihangi amaçla bulundurduğunun tespit edilmesi gerekir. Kullanmak için bulunduruyorsa TCKm.191’deki Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanmak suçu oluşur.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2011/10-387 E., 2012/75 K. 06.03.2012 tarihli kararı aynen, “Uyuşturucu madde bulundurma eyleminin, kullanmak için uyuşturucu madde bulundurmak suçunu mu, yoksa uyuşturucu madde ticareti suçunu mu oluşturduğunun tespitinde belirgin rol oynayan husus, bulundurmanın amacıdır. Ceza Genel Kurulunun 15.06.2004 gün ve 107-136 Sayılı kararında da belirtildiği üzere, uyuşturucu madde bulundurmanın, kullanma maksadına matuf olduğunun belirlenmesinde dikkate alınması gereken ve öğretiyle uygulamada da kabul görmüş olan bazı kriterler bulunmaktadır.

Bunlardan ilki; failin bulundurduğu uyuşturucu maddeyi başkasına satma, devir veya tedarik etmek hususunda herhangi bir davranış içine girdiğinin tespit edilememesidir. İkinci kriter, bulundurulan yer ve bulunduruluş biçimidir; kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulunduran kimse, bunu her zaman kolaylıkla erişebileceği bir yerde, örneğin genellikle evinde veya işyerinde bulundurmaktadır.

Uyuşturucunun çok sayıda özenli olarak hazırlanmış küçük paketçikler halinde olması, her paketçiğin içine hassas biçimde yapılan tartım sonucu aynı miktarda uyuşturucu madde konulmuş olması, uyuşturucu maddenin ele geçirildiği yerde veya yakınında, hassas terazi ve paketlemede kullanılan ambalaj malzemelerinin bulunması, kullanım dışında bir amaçla bulundurulduğu hususunda önemli bir belirtidir. Üçüncü kriter de, bulundurulan miktardır. Kişisel kullanım için kabul edilebilecek miktar, kişinin fiziksel ve ruhsal yapısıyla uyuşturucu veya uyarıcı maddenin niteliğine, cinsine ve kalitesine göre değişiklik göstermektedir. ” şeklinde olup olayın satış olarak değerlendirilebilmesi için gerekli kriterleri saymış ve söz konusu kriterlerin bulunmaması halinde suçun uyuşturucu madde satışı olarak değerlendirilemeyeceğini ifade etmiştir.

Uyuşturucu madde ticaretine yardım etme suçuna alıcıyla satıcının buluşturulmak suretiyle uyuşturucu madde teminine aracılık edilmesi , gözcülük yapılması,uyuşturucu madde taşınan güzergahın gözetlenmesi örnek verilebilir. Yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulan failin cezasında TCK m.39 uyarınca indirime gidilir.Suçun işlenmesine yardım eden kişiye, işlenen suçun ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, onbeş yıldan yirmi yıla; müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde cezanın yarısı indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekiz yılı geçemez.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu seçimlik hareketli bir suç olup uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin nakledilmesi de bu seçimlik hareketlerden biridir.Nakil; uyuşturucu maddelerin bir yerden alınıp başka bir yere götürülmesidir.Bu eylem uygulamada “uyuşturucu kuryeliği” olarak da adlandırılmaktadır. Uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi kullanma amacı olmadan bir yerden başka bir yere götüren kişi bu suçun failidir. Yargıtay Ceza Genel Kurulu da 2013 tarihli bir kararı da “Nakletmenin söz konusu olabilmesi için failin uyuşturucu maddeyi kullanma dışındaki bir amaçla bir yerden başka bir yere götürmesi gerekmektedir.Fail,uyuşturucu maddeyi kullanmak amacıyla bir yerden bir yere götürmüş ve uyuşturucu madde miktarı da kişisel kullanım için gerekli miktarı aşmıyor ise uyuşturucu madde ticareti suçu değil ,kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurma suçu oluşacaktır.”şeklindedir. Ayrıca nakil eylemini gerçekleştiren kişi uyuşturucu madde ticareti suçu ile doğrudan bağlantılı olmamalıdır,aksi durumda kişinin eylemi satma,satışa arz etme olarak değerlendirilebilir bu da nakletme seçimlik hareketinin kanunda ayrıca düzenlenmesini anlamsız kılar.

Fail uyuşturucu maddeyi üzerinde,beden boşluklarında veya herhangi bir araçla taşıyabilir.Nakil seçimlik hareketinde sevkten farklı olarak uyuşturucu madde fail tarafından bizzat taşınmakla birlikte,öğretide bu filin failin adamları tarafından da gerçekleştirilebileceği yönünde görüşler de bulunmaktadır. Nakletme suçunun oluşabilmesi için uyuşturucu madde ve uyuşturucu maddenin alıcıya teslim edilmesi konusunda öğretide farklı görüşler mevcuttur.Bir görüşe göre suçun oluşabilmesi için uyuşturucu veya uyarıcı maddenin alıcıya tesliminin tamamlanması gerekmektedir.Öğretide bu görüşün aksi yönde görüşler olduğu gibi Yargıtayda aksi kanaattedir.

Suçun oluşması için failin bu eylemden kazanç elde etmesi de şart değildir.

Nakil eyleminden uyuşturucu maddenin ülke içinde bir yerden başka bir yere aşınması halinde söz edilebilir. Uyuşturucu maddenin yurt içinden yurt dışına taşınması durumunda uyuşturucu maddenin ihracı, yurt dışından yurt içine taşınması halinde ise uyuşturucu maddenin ithali suçu oluşur.